กลิ่นของหน้าหนาว…กับเรื่องราวของต้นตีนเป็ด

โดย

09/11/2022

สมัครรถแลกเงินโปรโมชั่น แจกฟรี Voucher Lazada

อีกหนึ่งสิ่งที่เป็นตัวบ่งบอกถึงการกล่าวเข้าสู่การเปลี่ยนผ่านฤดู เข้าสู่ฤดูหนาวก็คงหนีไม่พ้นกับการเปลี่ยนแปลงของเหล่าพรรณไม้นานาพันธุ์ ที่ต่างพากันผลิดอก ออกช่อ โชว์ความสวยงามกันอย่างเต็มที่ ไม่ว่าจะเป็นซากุระเมือง หรือต้นพญาเสือโคร่ง ของทางภคเหนือที่ขึ้นชื่อ ที่ปี ๆ หนึ่งจะชูช่ออวดความสวยให้ทุกคนได้ไปสัมผัสกัน แต่อีกต้นไม้อีกต้นหนึ่งที่ขาดไม่ได้ เมื่อพูดถึงการก้าวเข้าสู่ หน้าหนาว ก็คงหนีไม่พ้น “ต้นตีนเป็ด” หรือ “ต้นพญาสัตบรรณ” อีกต้นไม้ขึ้นชื่อที่เพียงแค่พูดกลิ่นก็ลอยตามลมกันมาเลยทีเดียว ก็อย่างว่าแม้จะเป็นต้นขึ้นชื่อ และเป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ของการเข้าสู่ หน้าหนาว แต่เรื่องของกลิ่นอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวนี้ก็เป็นที่ถกเถียงกันมากอยู่พอควร ซึ่งจะมีทั้งผู้ที่ชื่นชอบในกลิ่นของมัน และก็มีผู้ที่ไม่ชอบ ถึงขั้นแพ้เลยก็มี ดังนั้น วันนี้เพื่อเป็นการต้อนรับหน้าหนาวของไทยเรา แม้จะเป็นแค่เพียงชื่อก็ตาม มาสิ ก็ขอเชิญชวนและพาทุกคนได้ไปทำความรู้จักกับสัญลักษณ์ขึ้นชื่อ อย่างต้นตีนเป็ด หรือต้นพญาสัตบรรณกัน พร้อมแล้วอย่าช้า ไปอ่านพร้อมกันเลย

ตีนเป็ด หรือ พญาสัตบรรณ

ตีนเป็ด หรือ พญาสัตบรรณ แปลว่า มี 7 ใบ เป็นชื่อมาจากภาษาสันสกฤตที่รวมเอาคำว่า สปฺต (แปลว่า 7) และ ‘ปรฺณ’ (แปลว่า ใบหรือขนนก) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Alstonia scholaris และมีช่อดอกที่ออกเพียงปีละครั้งในช่วงปลายฝนต้น หน้าหนาว ซึ่งส่งกลิ่น (หอม) ฟุ้งขจรขจายไปทั่วบริเวณ โดยเฉพาะตอนหัวค่ำ มีถิ่นดั้งเดิมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพบได้ทุกภาคในประเทศไทย และเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร

ลักษณะของต้นตีนเป็ด

ต้นตีนเป็ดมีเปลือกหนาแต่เปราะ ผิวต้นมีสะเก็ดเล็ก ๆ สีขาวปนน้ำตาลกรีดดูจะมียางสีขาวลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามากลักษณะเป็นชั้น ๆ เปลือกชั้นในสีน้ำตาล มีน้ำยางสีขาว ใบเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งช่อหนึ่งมีใบประมาณ 5–7 ใบ ก้านใบสั้น แผ่นใบรูปรีแกมรูปขอบขนานถึงรูปหอกแกมรูปขอบขนาน หรือรูปมนแกมรูปบรรทัด ปลายใบเป็นติ่งเล็กน้อย ใบด้านบนมีสีเขียวเข้ม ด้านล่างมีสีขาวนวล ถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาว ลักษณะใบยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลม ขนาดใบยาวประมาณ 10–12 เซนติเมตร ออกดอกสีเขียวอ่อนเป็นช่อตามปลายกิ่ง ปากท่อของกลีบดอกมีขนยาวปุกปุย ดอกมีกลิ่นฉุนรุนแรง สูดดมเพียงเล็กน้อยจะรู้สึกกลิ่นหอม หากสูดดมมากจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะ ช่วงค่ำจะส่งกลิ่นแรงกว่าเวลาอื่น ๆ ดอกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็มช่อหนึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่ม ดอกมีสีขาวอมเหลือง ปกติจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม ผลเป็นฝักยาว ฝักคู่หรือเดี่ยว ลักษณะเป็นเส้น ๆ กลมเรียวยาวประมาณ 20–30 เซนติเมตร เมื่อแก่จะแตก มีขุยสีขาวคล้ายฝ้ายปลิวไปตามลมได้ในฝักมีเมล็ดเล็ก ๆ ติดอยู่กับขุยนั้น

กลิ่นของดอกต้นตีนเป็ด

นักวิทยาศาสตร์พบว่า ดอกจากต้นตีนเป็ดมีความเข้มข้นของน้ำมันหอมระเหยหลายชนิด (อย่างน้อยถึง 34 ชนิด) ซึ่งสารที่ให้กลิ่นหลักนั้นเป็นสารประกอบ linalool (37.5%) และสารอื่นๆ เช่น cis-/ trans-linalool oxides (14.7%), α-terpineol (12.3%), 2-phenylethyl acetate (6.3%) และ terpinen-4-ol (5.3%) ผสมปนเปกันเพื่อเพิ่มเอกลักษณ์กลิ่นที่ออกหวานเมื่อได้กลิ่นตอนเจือจาง แต่จะเหม็นหวานเอียนชวนปวดหัวมากหากมีปริมาณที่สูงขึ้น

มีงานวิจัยที่ค้นหาความรุนแรงของกลิ่นดอกตีนเป็ด อันเป็นสาเหตุของความปวดหัวยามที่ได้กลิ่นแบบเข้มข้น พบว่าเกิดจากการที่สารในกลุ่ม linalool กระตุ้นระบบประสาทในสมองให้ทำงานหนักยิ่งขึ้น และส่งผลทำให้เกิดอาการปวดหัว อีกทั้งยังกระตุ้นความอยากอาเจียนของผู้ที่แพ้กลิ่นสารจำพวกนี้ได้เป็นอย่างดี ซึ่งคนที่แพ้กลิ่นดอกตีนเป็ดก็มักจะแพ้กลิ่นดอกราตรีด้วย เนื่องจากว่า เป็นสารประกอบกลุ่มเดียวกัน ที่มีโทนกลิ่นที่ชวนปวดหัวได้พอๆ กัน หากได้รับความเข้มข้นสูงเป็นระยะเวลาต่อเนื่องนานๆ และอาจจะกระตุ้นให้เกิดอาการน้ำตาและน้ำมูกไหลออกมาได้ด้วย

กลิ่นดอกตีนเป็ดในตำนาน

ฝรั่งเรียก ต้นตีนเป็ด ว่า Indian Devil Tree หรือ ต้นปีศาจ ไม่เป็นที่นิยมปลูกมากนักในตะวันตก ส่วนที่อินเดียมีความเชื่อว่าเป็นที่สิงสถิตของวิญญาณร้ายว่ากันว่ากลิ่นที่หอมฉุนรุนแรงนั้นมีฤทธิ์สะกดให้ใครก็ตามที่เผลอไปงีบหลับอยู่ใต้ต้นไม้นี้ถึงกับสลบสไลหรืออาจถึงขึ้นไม่ตื่นขึ้นมาอีกเลยก็เป็นได้

มีตำนานพื้นบ้านเล่าถึงนางยักษ์ซึ่งมักปลอมตัวเป็นสาวงามคอยสะกดหนุ่มๆ ที่ผ่านมาในยามวิกาลให้ไปหลับนอนด้วยแล้วจับกินเสีย เล่าว่าเมื่อใดที่นางยักษ์ในคราบสาวงามปรากฏกายขึ้นก็จะมีกลิ่นหอมของดอกพญาสัตบรรณนี้ขจรขจายมาตามสายลม ชวนให้เหยื่อผู้โชคร้ายเกิดอารมณ์ปั่นป่วนเคลิบเคลิ้มจนตามไปถึงวิมานจำแลงของนางยักษ์ จึงเป็นที่มาที่ชาวอินเดียเรียกไม้ชนิดว่า “ต้นไม้ยักษี” อีกชื่อหนึ่งด้วย

แต่ก็ใช่ว่าจะมีแต่ชื่ออวมงคลไปเสียทั้งหมด เพราะบางแห่งในอินเดียก็เรียกว่า “ต้นไม้บัณฑิต” เพราะมักนำเนื้อไม้ไปใช้ทำโต๊ะเก้าอี้ กระดานชนวนสำหรับอ่านเขียนหนังสือในสมัยโบราณ เห็นได้จากชื่อพฤกษศาสตร์ที่ว่า scholaris

ประโยชน์ทางสุขภาพของต้นตีนเป็ด

เปลือกต้น

ใช้เป็นยาขมช่วยให้เจริญอาหาร ลดระดับน้ำตาลในเลือด รักษาโรคเบาหวาน ใช้แก้หวัด แก้อาการไอ รักษาหลอดลมอักเสบ นำเปลือกต้นต้มน้ำดื่ม ช่วยรักษาโรคมาลาเรีย รักษาโรคบิด ท้องร่วง ท้องเดินเรื้อรัง โรคลำไส้และลำไส้ติดเชื้อ ช่วยขับพยาธิไส้เดือน ใช้เป็นยาสมานลำไส้ได้ ช่วยขับน้ำเหลืองเสีย ช่วยขับระดูของสตรี ช่วยขับน้ำนม ใช้ต้มน้ำอาบ ช่วยรักษาผดผื่นคัน

น้ำยาง

ใช้หยอดหูแก้อาการปวดหูได้ ใช้อุดฟันเพื่อแก้อาการปวดฟันได้ ช่วยบำรุงกระเพาะ ในประเทศอินเดียมีการใช้ยางสีขาวนำมารักษาแผล แผลเปื่อย และอาการปวดข้อ ใช้รักษาแผลที่เป็นตุ่มหนอง ช่วยทำให้แผลแห้งเร็ว

ใบ

ใช้ชงดื่ม ช่วยรักษาโรคเลือดออกตามไรฟันหรือโรคลักปิดลักเปิดได้ (ใบอ่อน) ช่วยรักษาโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรังได้ ใบใช้พอกเพื่อดับพิษต่างๆ ในประเทศอินเดียมีการใช้ใบนำมารักษาแผล แผลเปื่อย และอาการปวดข้อ

ดอก

ช่วยแก้ไข้เหนือ ไข้ตัวร้อน ช่วยแก้โลหิตพิการ

กระพี้

ช่วยขับผายลม

ความเชื่อเกี่ยวกับการปลูกต้นตีนเป็ด

ต้นไม้มงคล เชื่อว่าใครปลูกจะได้รับความเคารพยกย่องด้วยลักษณะของต้นสัตบรรณ ที่มีทรงพุ่มดูคล้ายฉัตร หรือฉัตรบรรณ เครื่องชั้นสูงที่ใช้ในขบวนแห่ ประกอบกับชื่อที่ขึ้นต้นว่า “สัต” นอกจากแปลว่า 7 แล้ว ยังหมายถึงคุณธรรมและสิ่งดีงาม เชื่อกันว่าถ้านำมาปลูกไว้ในบ้านจะได้รับความเคารพยกย่องจากคนอื่นๆ เป็นที่มาให้เราเห็นต้นไม้พันธุ์นี้ได้ในสถานที่สำคัญต่างๆ และรั้วเพื่อนบ้านของเรามากมาย

ขอขอบคุณ : Snook.com , PPTVHD36 และ กรุงเทพธุรกิจ

และนี่ก็เป็นอีกหนึ่งสาระดี ๆ ที่ มาสิ ได้เอามาอัพเดทให้ทุกคนได้อ่านต้อนรับ หน้าหนาว กับเรื่องเรื่องราวของต้นตีนเป็ดไปด้วยกัน ก่อนจากกันในวันนี้ก็เหมือนอย่างเคย ไม่เพียงแค่สาระดี ๆ ที่ มาสิ ได้หยิบเอามาฝากให้ทุกคนได้อ่าน และได้นำไปใช้ในการดูแลสุขภาพกัน แต่ มาสิ ยังได้หยิบเอากับอีกหนึ่งตัวช่วยในเสริมสาร้างในการดูแลสุขภาพกับ ประกันสุขภาพ จากเอ็ทน่าประกันภัยที่จะช่วยเสริมสร้างความคุ้มครองที่ดีให้กับความเจ็บป่วยทางกาย จะมีความน่าสนใจ หรือรายละเอียดความคุ้มครองอย่างไรบ้างนั้น ไปติดตามกัน

ประกันสุขภาพ แผนเอ็กซ์ตร้าแคร์ ( Extra Care )

ประกันสุขภาพ แผนบียอนด์ เพอร์ซันนัลแคร์ ( Beyond Personal Care )

เอ็ทน่า ประกันภัย — ประกันสุขภาพ แผนบียอนด์ เพอร์ซันนัลแคร์ ( Beyond Personal Care )

สำหรับ ประกันสุขภาพ เอ็ทน่า เอ็กซ์ตร้าแคร์ เหมาะสำหรับผู้ที่มีประกันสุขภาพ ประกันสังคม หรือสวัสดิการจากบริษัทอยู่แล้ว แต่อาจมีวงเงินความคุ้มครองไม่เพียงพอ แผนประกันนี้จึงช่วยเติมเต็มวงเงินความคุ้มครองจากสวัสดิการที่มีอยู่ ช่วยชดเชยค่ารักษาพยาบาลส่วนเกินอีก 80% โดยไม่เกินผลประโยชน์สูงสุดในแต่ละแผนที่กำหนดไว้ต่อการเจ็บป่วยหรือบาดเจ็บในแต่ละครั้ง โดยมีรายละเอียด ดังนี้

ค่ารักษาพยาบาลกรณีผู้ป่วยใน( ต่อการเข้าพักรักษาตัวครั้งใดครั้งหนึ่ง ) 20,000 บาท
ความคุ้มครองเพิ่มเติมอีก 80% ของค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลในส่วนที่เกินจากความรับผิดส่วนแรก ครอบคลุมในส่วนค่ารักษาพยาบาลทั่วไป ค่าธรรมเนียมแพทย์ผ่าตัดและวิสัญญีแพทย์ ค่าห้องผ่าตัด ค่าแพทย์เยี่ยมไข้ ค่าธรรมเนียมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญพิเศษสูงสุด 600,000 บาท
ค่าห้องผู้ป่วยปกติ สูงสุดต่อวัน 4,000 บาท
ประกันอุบัติเหตุส่วนบุคคล( อบ.2* ) กรณีเสียชีวิต สูญเสียอวัยวะสายตา การรับฟังเสียง การพูดออกเสียง และทุพพลภาพถาวรสิ้นเชิง รายละ 1,000 บาท
เบี้ยประกันเริ่มต้น 3,172 บาท
* อบ.2 คือ ประเภทความคุ้มครองจากกรมธรรม์ประกันภัยที่มีรายละเอียดความคุ้มครองคือ (1) การเสียชีวิต สูญเสียอวัยวะ/สายตา การทุพพลภาพถาวรสิ้นเชิง, (2) การทุพพลภาพชั่วคราวสิ้นเชิง, (3) การทุพพลภาพชั่วคราวบางส่วน, (4) การรักษาพยาบาล และ (5) การสูญเสียนิ้ว การสูญเสียการรับฟังเสียง/การพูดออกเสียงและการทุพพลภาพถาวรบางส่วน