จากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ที่ว่า“ช่วยเขาให้ช่วยตนเองในการปลูกพืชที่มีประโยชน์ และมีมาตรฐานความเป็นอยู่ดีขึ้น” นั้นแสดงให้เห็นได้ถึงน้ำพระทัยของพระองค์ท่านที่มีต่อพสกนิกรชาวไทยทุกหมู่เหล่าโดยไม่แบ่งชั้นวรรณะอยู่เสมอ และยิ่งไปกว่านั้นคือโครงการพระราชดำริส่วนพระองค์ที่ส่วนใหญ่มักจะทำเพื่อความสุขและประโยชน์ของราษฎรเป็นที่ตั้ง ดังจะเห็นได้จากโครงการหลวงและโครงการพระราชดำริต่าง ๆ ที่ทรงต้องการเห็นประชาชนของพระองค์ได้มีชีวิตอยู่ที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืนนั่นเอง
โครงการหลวง ถือเป็นอีกหนึ่งโครงการที่ก่อกำเนิดขึ้นมาตามแนวพระราชดำริของพระองค์ ที่ดอยอ่างขาง จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะช่วยเหลือประชาชนที่อยู่บนดอยสูงห่างไกลให้มีอาชีพสุจริต มั่นคง เลี้ยงตนเองและครอบครัวได้ด้วยการปลูกพืชเกษตร พืชไร่ที่เป็นพืชเศรษฐกิจแทนการปลูกฝิ่นและทำไร่เลื่อนลอย รวมถึงพลิกฟื้นผืนป่าให้กลับมาอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง จวบจนวันนี้โครงการหลวงเพื่อพัฒนาผืนป่าและคุณภาพชีวิตของเกษตรกรชาวเขา มีทั้งสิ้น 38 แห่ง ทั้งในรูปแบบบของสถานีวิจัยโครงการหลวง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวง เช่น
- สถานีวิจัย ที่ทำหน้าที่ในเรื่องของการวิจัยพันธุ์พืชและการปลูกพืชทดแทน ได้แก่
- สถานีเกษตรหลวงอ่างขาง จ.เชียงใหม่ สถานีวิจัยแห่งแรกของโครงการหลวง จัดตั้งขึ้นตามพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ว่า ให้ช่วยเขา ช่วยตัวเอง
- สถานีเกษตรหลวงอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ เกิดขึ้นตามพระราชประสงค์ที่จะช่วยเหลือชาวเขาให้มีพื้นที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง ส่งเสริมการปลูกพืชทดแทนฝิ่น
- สถานีเกษตรหลวงปางดะ จ.เชียงใหม่สถานีทดลองข้าวไร่ และธัญพืชเมืองหนาวและเป็นแหล่งทำการขยายพันธุ์พืช
- สถานีวิจัยโครงการหลวงแม่หลอด จ.เชียงใหม่ เน้นการวิจัยกาแฟอาราบิก้า สายพันธุ์ผสม 28 สายพันธุ์ ควบคู่ไปกับการวิจัยพืชเสริมชนิดอื่น
- ศูนย์พัฒนาโครงการหลวง ที่ทำหน้าที่ในเรื่องของการช่วยลดปัญหาการปลูกฝิ่นและทำไร่เลื่อนลอย และเพิ่มการปลูกพืชเศรษฐกิจทดแทนเพื่อเพิ่มรายได้ให้แก่พสกนิกร ได้แก่
- ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแกน้อย ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงขุนแปะ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงขุนวางศูนย์พัฒนาโครงการหลวงตีนตก ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งเรา ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งเริงศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งหลวง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหนองเขียว ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหนองหอย ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงป่าเมี่ยง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงผาตั้ง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงพระบาทห้วยต้ม ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงปังค่า ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงม่อนเงาะ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหมอกจ๋าม ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่โถ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่ทาเหนือ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่ปูนหลวง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่แพะ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่ลาน้อย ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะป๊อก ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สาใหม่ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่สะเรียง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่แฮ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงวัดจันทร์ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงสะโง๊ะ ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยน้ำขุ่น ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยน้ำริน ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยโป่ง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยแล้ง ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยลึก ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยเสี้ยว ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงห้วยส้มป่อย
